Spychedelic Sally: The Smiths is Dead.

Με αφορμη την εμφανιση του Morrissey στην Αθηνα 5 Δεκεμβριου αναδημοσιευω ενα κειμενο για τους Smiths απ το περιοδικο Zoo τευχος 4 Ιουλιος - Αυγουστος 1997.

Ολοι γνωριζουν πως ο σχηματισμος μια μπαντας ειναι ένα είδος γάμου ανάμεσα στα μέλη της. Ενώ μέχρι πρότινος ο ένας δεν ήξερε καν τον άλλον [και αυτό δεν συμβαίνει πάντα, αλλά τις περισσότερες φορές], οι μουσικοί είναι αναγκασμένοι από κάποιο χρονικό σημείο και μετά να βρίσκονται για πολλές ώρες της ημέρας με τους συνεργάτες τους, να κάνουν περιοδείες μαζί τους, ορισμένες μάλιστα φορές για αρκετές εβδομάδες ή και μήνες, να ανέχονται τα ελαττώματά τους αλλά και αυτά των φιλενάδων τους και πολλά ακόμη που είναι λίγο ή πολύ γνωστά σε όλους. Ολα αυτά συν οι διαφωνίες σε θέματα που άπτονται της δημιουργικής διαδικασίας είναι αυτά που "τελειώνουν" την κοινή πορεία των συγκροτημάτων και αφήνουν πίσω τους πικρίες, έχθρες αλλά και στενοχώρια στο ανήμπορο να αντιδράσει ακροατήριο τους. Η διάλυση της μπάντας από το Manchester είχε όλα τα χαρακτηριστικά μιας εντυπωσιακής διάλυσης, αν και τα πάντα συνέβησαν γρήγορα, με

κινηματογραφικούς ρυθμούς που άφησαν τις ενδιαφερόμενες πλευρές ανίκανες να κάνουν κάτι για να διορθώσουν την κατάσταση. Μετά λοιπόν την κυκλοφορία του "The Queen Is Dead", οι Smiths είδαν τις μετοχές τους να εκτοξεύονται κατακόρυφα μετατρέποντάς τους από μια ελπιδοφόρα pop μπάντα της Βρετανίας σε μία από τις βασικότερες δυνάμεις και ποιοτικότερες μονάδες της χώρας. Τα τραγούδια τους, που κυκλοφορούσαν σε singles, βρίσκονταν μόνιμα μέσα στους πίνακες επιτυχιών, το ίδιο φυσικά και τα albums, οπότε το μόνο που έμενε να κάνουν ήταν να κατακτήσουν και τον υπόλοιπο κόσμο, μια και η Μεγάλη Βρετανία βρισκόταν ήδη στα πόδια τους και τους βοηθούσε να αναδειχθούν σε ένα νέο μεγαλύτερο-από-τη-ζωή συγκρότημα. Ο Morrissey υπαγόρευε μέσω των στίχων του τον τρόπο ζωής της τότε βρετανικής νεολαίας, καθοδηγούσε την ιδεολογία της και σχηματοποιούσε ολόκληρο το κοινωνικό και αισθητικό της πλαίσιο, ενώ ο Johnny Marr ήταν αυτός που φρόντιζε απ την αρχή ώς το τέλος της ημέρας τους, σε μικρότερο βαθμό το δικό του στιλιστικό μάθημα σε όσους προτιμούσαν να εκπέμπουν ένα χαμηλότερου προφίλ προσωπικό στίγμα.

Οι επομενες κινησεις τους λοιπων ηταν απολυτα προβλέψιμες, αν και τα αποτελέσματα που έφεραν δεν ήταν το ίδιο προβλέψιμα. Κατ' αρχήν το συγκρότημα αποφάσισε να ηχογραφήσει ένα μονάχα album ακόμα για την ανεξάρτητη εταιρεία Rough Trade και κατόπιν να μεταπηδήσει σε πολυεθνική και συγκεκριμένα στην ΕΜΙ [η μεταγραφή έγινε τελικά, αλλά η τελευταία δεν ευτύχησε να δει album από τα χεράκια των τεσσάρων Μανκουνιανών]. Η δεύτερη ζωτικής σημασίας κίνησή τους ήταν η πρόσληψη του έμπειρου αλλά και νεαρού Ken Friedman στη θέση του manager, ενός αμερικανού ποντικού της μουσικής βιομηχανίας που ήταν φανερό ότι μπορούσε να τους βοηθήσει να πολλαπλασιάσουν το ακροατήριο τους αλλά και τα νούμερα στους τραπεζικούς λογαριασμούς τους. Ο Marr δέχτηκε με ανοιχτές αγκάλες έναν τέτοιον άνθρωπο, όχι το ίδιο όμως και ο Morrissey, ο οποίος έσπευσε αμέσως να του κάνει μια παρουσίαση του δύστροπου χαρακτήρα του με το να μην παρουσιαστεί στα γυρίσματα ενός video clip, όπου είχε κοστίσει αρκετά χρήματα για να προετοιμαστεί το γύρισμα του. Ο Friedman ανακάλυψε ότι στο group υπήρχαν δύο αντιμαχόμενες πλευρές, δύο ασυμβίβαστα "υπέρ-εγώ": "Ο Johnny ήθελε να κάνει περιοδείες, να γυρίζει videos καινά κάνει τα πάντα που περνούσαν από το χέρι του για να γίνει γνωστό το όνομα του συγκροτήματος, ο Morrissey όμως το αντίθετο. Ο Morrissey δεν ενδιαφερόταν το αν θα παίξει ποτέ στο Wembley, ο Johnny ήθελε απεγνωσμένα. Ο Johnny ένιωθε πως είναι ένα σπουδαίο group που θα έπρεπε να παίζει μπροστά σε ανθρώπους. Ηθελε ακόμα να βγάζει χρήματα για να χτίσει ένα μεγαλύτερο studio και να αγοράσει περισσότερες κιθάρες. Επρόκειτο για μια τυπική διχοτόμηση στον κόσμο του rock 'n' roll. Πολλά συγκροτήματα έχουν αυτή τη διχογνωμία". Η απέχθεια όμως του Morrissey για την τακτική του Friedman ήταν κάτι που έβρισκε αντίθετο τον Marr και αυτός ήταν ίσως ο λόγος που ράγισε το γυαλί σας σχέσεις των δύο εγκεφάλων των Smiths. Ο Marr δεν ήθελε με κανέναν τρόπο να επιστρέψει στις παλιότερες, ερασιτεχνικές πρακτικές του ανεξάρτητου κυκλώματος, αλλά να συγκεντρωθεί στη μουσική του γνωρίζοντας ότι πίσω του βρίσκεται μια καλό λαδωμένη μηχανή, έτοιμη να την προωθήσει με σωστό τρόπο σία διψασμένα για καλή μουσική αφτιά του pop ακροατηρίου.

Παρα τις τεταμενες σχεσεις ματαξυ των δυο, το συγκροτημα μπαίνει στο studio για να ηχογραφήσει το τελευταίο του album για τη Rough Trade, όπως όφειλε σύμφωνα με το συμβόλαιο του. Το αποτέλεσμα αποδείχθηκε εξαιρετικό, ένα κύκνειο άσμα αντάξιο του ονόματος των Smiths, και αυτό συνέβη επειδή το "Strangeways Here We Come" έμεινε ανεπηρέαστο από τις κόντρες και τους αποτρεπτικούς παράγοντες που καιροφυλακτούσαν έξω από τους τοίχους του studio. Παρ' όλα αυτά, κάτι στην όλη ιστορία δεν πήγαινε καλά στον Marr, ένιωθε ότι οι Smiths ήταν ένα περιοριστικό όχημα που δεν του επέτρεπε να εκφράσει μουσικά όλα όσα θα ήθελε - την αγάπη του, για παράδειγμα, για τη funk μουσική και για ονόματα σαν τους Sly & The Family Stone ή τους Fatback Band. Εξέφρασε λοιπόν την άποψη στον Morrissey η μπάντα να πάψει προσωρινά ή ακόμη και μόνιμα τη λειτουργία της και ο τελευταίος, όπως και τα υπόλοιπα μέλη του group [Andy Rourke μπάσο και Mike Joyce τύμπανα], εξέλαβε το μήνυμά του σαν ένα σημάδι κούρασης που θα εξαφανιστεί μετά από μια περίοδο διακοπών. Η πρόταση του Marr βρήκε αντίθετους τους υπόλοιπους τρεις Smiths και από εκεί και πέρα τίποτε δεν μπορούσε να αποκαταστήσει τις μέχρι πρότινος καλές μεταξύ τους σχέσεις.To μισούσα αυτό το κομμάτι", λέει ο Marr, εν έφτιαξα συγκρότημα για να παίζω τραγούδια της Cilia Black. Αυτό το κομμάτι μαζί με το "Golden Lights" της Twinkle αποτελούν τα δύο χαμηλότερα σημεία στη δισκογραφική μας καριέρα και δεν αξίζουν τη θέση τους δίπλα στο δικό μας υλικό".

Ο Morrissey επέμεινε να ηχογραφήσουν κάποια τραγούδια για τη δεύτερη πλευρά του single "Girlfriend In A Coma " και τότε ήταν που ο Marr ένιωσε στους ώμους του αφόρητη την πίεση να ακολουθεί την προδιαγεγραμμένη πορεία του συγκροτήματος, μια πορεία που δεν του επέτρεπε την παραμικρή παρέκκλιση από τα συνηθισμένα, την οποιαδήποτε προσωπική παρέμβαση σε κάτι που στο κάτω κάτω υποτίθεται ότι έπρεπε να ελέγχει ο ίδιος. Το ποτήρι ξεχείλισε με την πρόταση του Morrissey να διασκευάσουν το κομμάτι τής Cilia Black "Work Is A Four Letter Word". "

Στη συνεχεια ο Marr πραγματοποιει αυτο που είχε προειδοποιήσει ότι θα έκανε: πήρε το αεροπλάνο για το Los Angeles και εκεί, εκτός από τις πολυπόθητες διακοπές, έπαιξε κιθάρα στο album των Talking Heads "Naked" Εν τω μεταξύ πίσω στη Βρετανία οι φήμες για τη διάλυσή τους έδιναν και έπαιρναν, ωστόσο ο Morrissey έκανε ότι μπορούσε για να τις αρνηθεί, αφού ούτως ή άλλως τίποτε δεν ήταν οριστικό, υπήρχε κρυφά σε όλους η ελπίδα ότι με την επιστροφή του όλα θα επανέρχονταν στην αρχική θαυματουργή μορφή τους. Τις φήμες αυτές πάντως σκέφτηκε να εκμεταλλευτεί το New Musical Express, το οποίο στο τεύχος του με ημερομηνία 1 Αυγούστου 1987 ανακοινώνει χωρίς ενδοιασμούς και ερωτηματικά ότι οι Smiths διαλύονται. Επικαλούμενο πηγές τόσο από το Λονδίνο όσο και από το Manchester το ΝΜΕ παρουσίαζε τη διάλυση επικεντρώνοντας την προσοχή στα εξής σημεία: Ο Marr είπε σε φίλους του στο Manchester ότι αυτός και ο Morrissey δεν είναι πια φίλοι και πως έχει βαρεθεί το φέρσιμο του τραγουδιστή σαν εγωκεντρικός αστέρας. Είπε ακόμη ότι η συνεργασία μεταξύ τους έχει κλονιστεί ανεπανόρθωτα. Ο Morrissey δεν είναι ευχαριστημένος με την παρέα του Marr, που παίζει τον ήρωα της κιθάρας με τη συμμετοχή του σε δίσκους του Keith Richard, του Bobby Womack και του Bryan Fenry. Η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι ήταν όταν ο Marr διέκοψε τις ηχογραφήσεις του δίσκου των Smiths για να μεταβεί στις Ηνωμένες Πολιτείες και να ηχογραφήσει μαζί με τους Talking Heads, χρησιμοποιώντας μάλιστα χρήματα της Rough Trade για το ταξίδι. Ανθρωποι του κύκλου της μπάντας είπαν ότι ο Morrissey έγινε έξω φρενών και ανακοίνωσε ότι αυτό ήταν το τέλος του group και ότι δεν ήθελε να συνεργαστεί ξανά με τον Marr.

Και συνεχίζει η είδηση με τα λόγια ενός "φίλου του Johnny Marr": "Με εκπλήσσει που ο Τύπος δεν τα γνώριζε όλα αυτά νωρίτερα. Είναι κάτι που ακούγεται εδώ και μήνες, ο Marr και ο Morrissey έχουν να μιλήσουν ο ένας στον άλλον εδώ και 2-3 μήνες και αν το κάνουν, θα αποτελεί συμβιβασμό από τη μεριά τους".
Ο φίλος του Marr δεν ήταν άλλος από τον Dave Haslam, τον ανταποκριτή του ΝΜΕ στο Manchester, ιδιοκτήτη της Playtime Records και d.j. της περιοχής και του Hacienda, ο οποίος ήταν αυτός που επιβεβαίωσε τις φήμες που είχαν φθάσει στα αφτιά του εκδότη της εφημερίδας και του χάρισε με τον τρόπο αυτόν μια αποκλειστική είδηση, που σίγουρα πούλησε πολλά φύλλα τη συγκεκριμένη εβδομάδα. Η ζημιά όμως που έγινε στις σχέσεις μεταξύ των μελών του group ήταν ανεπανόρθωτη. Το ΝΜΕ τα κατέστρεψε όλα. Είναι σοβαρά υπεύθυνο για τη διάλυση των Smiths. Ημουν εξαγριωμένος μαζί τους. Εξέθεσαν το φέρετρο όσο το πτώμα δεν είχε ακόμη παγώσει. Ημουν τραυματισμένος και η στάση τους δεν βοήθησε καθόλου. Δημοσίευσαν πολλά ψέματα για τον Johnny και εμένα και ξαφνικά τα γεγονότα μάς ξεπέρασαν. Η φήμη μετατράπηκε σε αλήθεια. Αλλά αν όλοι παρέμεναν σιωπηλοί, τα προβλήματα θα μπορούσαν να είχαν λυθεί μεταξύ μας".

Το αρχικό τους σχέδιο να αρνηθούν τη διάλυση μέχρι να περάσει κάποιο χρονικό διάστημα ώστε μετά η είδηση να μην αποτελεί "είδηση" [κατά τα πρότυπα των Police] ναυάγησε και αυτό ήταν κάτι που ο Morrissey δεν το συγχώρησε ποτέ στο ΝΜΕ [όχι ότι αρνήθηκε ποτέ τα εξώφυλλα τους, αν και μετά την εμφάνιση τον σε μια συναυλία τυλιγμένος με μια βρετανική σημαία ο Morrissey κατηγορήθηκε ως υπερεθνικιστής και ρατσιστής και από τότε δεν ξανα δημοσιεύτηκε κείμενο που να τον αφορά ως καλλιτέχνη]. Δήλωσε λοιπόν λίγο αργότερα: "

Ο Johnny Marr αντέδρασε αποτελεσματικότερα όταν διάβασε τα νέα στην εφημερίδα. Εκμεταλλευόμενος την έλλειψη επικοινωνίας μεταξύ των μελών της μπάντας επικοινώνησε τηλεφωνικά με το ΝΜΕ για να δώσει τη δική του εκδοχή για τα γεγονότα, τα οποία είχαν μεταμορφωθεί τερατωδώς σε μια ανύπαρκτη πλεκτάνη όπου ο καθένας φαινόταν να είναι ο αδικημένος της υπόθεσης. Βλέποντας τα πράγματα από τη δική τους σκοπιά οι τέσσερις Smiths έδιναν τη δική τους εκδοχή για τα πράγματα και ο Marr ήταν ο μόνος που ανέλαβε να βάλει τα γεγονότα σε μια στοιχειώδη σειρά. Είπε λοιπόν τα εξής: "Δεν υπάρχει κανενός είδους "πικρία " ανάμεσα σε εμένα και στα υπόλοιπα μέλη της μπάντας. Τους ξέρω εδώ και πολύ καιρό και τους αγαπώ. Ούτε και υπάρχει καμία αλήθεια στην ιδέα ότι ο Morrissey έχει κάποιο πρόβλημα με την παρέα που κάνω, ως άνθρωπος και ως μουσικός. Είμαστε πολύ διαφορετικά άτομα και ζούμε διαφορετικές ζωές, αλλά όλα αυτά που γράφτηκαν είναι πραγματικά αναληθή. Τέλος, αυτό που γράψατε για εμένα - ότι χρησιμοποίησα χρήματα της δισκογραφικής εταιρείας για το ταξίδι μου στην Αμερική - είναι εντελώς λάθος". "Δεν αρνούμαι ότι υπήρχαν ορισμένα προβλήματα σε σχέση με το συγκρότημα και είναι αλήθεια ότι ένα συγκρότημα σαν τους Smiths μπορεί να σου απορροφήσει ολόκληρη τη ζωή και την ενέργεια. Αυτό σίγουρα συνέβη σε εμένα, αλλά ο κύριος λόγος που έφυγα ήταν απλά ότι υπήρχαν πράγματα που ήθελα να κάνω, μουσικά, για τα οποία δεν υπήρχε θέση στους Smiths. Οχι ότι έχω πρόβλημα με αυτά που κάνουν οι Smiths. Το υλικό του νέου μας album είναι φανταστικό, το καλύτερο που έχουμε κάνει ποτέ. Είμαι πραγματικά περήφανος γι' αυτό. Αλλά υπάρχουν πράγματα που θέλω να κάνω, τα οποία μπορούν να συμβούν μόνο εκτός των Smiths". [...] "Δεν θέλω να γίνω υπερβολικά συναισθηματικός για τον χωρισμό, αλλά είμαι πραγματικά περήφανος για όλα όσα έχουν κάνει και καταφέρει οι Smiths και από αυτή την άποψη λυπάμαι πραγματικά, ειδικά για τους οπαδούς της μπάντας που πάντοτε ήταν εξαιρετικοί. Από την άλλη, ανυπομονώ να κάνω καινούρια πράγματα και να ακούσω τι θα κάνει στη συνέχεια ο Morrissey. Πιστεύω ότι η αλλαγή θα του κάνει καλό, το ελπίζω τουλάχιστον. Σε τελική ανάλυση πάντως, τα πράγματα που με έκαναν ευτυχισμένο κατέληξαν να με κάνουν δυστυχισμένο και έτσι ήμουν αναγκασμένος να φύγω ".

Στην ερώτηση αν ο Morrissey σκοπεύει να συνεχίσει με το όνομα The Smiths και με νέο κιθαρίστα, ο Marr φάνηκε εξαιρετικά ψύχραιμος: "Φαντάζομαι ότι κάτι τέτοιο θα είναι μπλεγμένο σε ένα σωρό νομικές διαδικασίες".

Η απάντηση του Morrissey σε όλα αυτά ήταν λακωνική αλλά, όπως πάντα, περιεκτική: "ένιωσα εντελώς προδομένος επειδή για εμένα οι Smiths αποτελούσαν μια τρομακτική συναισθηματική επένδυση. Είχα δώσει τόσο μεγάλο μέρος του εαυτού μου στο group και ξαφνικά από μια ηλίθια ιδιοτροπία τα πάντα καταστρέφονται. Αυτό το βρήκα πολύ άδικο ".

Ειναι πραγματικα κριμα που ενα τοσο σημαντικο group χάθηκε κάτω από τόσο άδοξες συνθήκες, αν και κάτι τέτοιο περιμένει κανείς όταν στην εικόνα βρίσκονται δύο τόσο μεγάλες και ασυμβίβαστες προσωπικότητες. Τα πράγματα έγιναν ακόμη πιο κωμικά όταν την επόμενη εβδομάδα το ΝΜΕ δημοσίευσε την είδηση "φήμη και πάλι στην ουσία" ότι οι Frankie Goes To Hollywood ζήτησαν από τον Morrissey να αντικαταστήσει τον Holly Johnson, που είχε μόλις φύγει. Ενας εκπρόσωπος του συγκροτήματος όμως έδωσε την αποστομωτική απάντηση: "Δεν θα θέλαμε ποτέ τον Morrissey στο συγκρότημα, δεν μας αρέσουν καν οι Smiths. Οποιος είπε ότι τον πλησιάσαμε για να γίνει μέλος μας έχει μια πολύ ζωηρή φαντασία και καθόλου κοινή λογική. Θέλουμε κάποιον που να μπορεί να τραγουδάει καλά και να γράφει καλούς στίχους.

Αν είναι ποτέ δυνατόν να εκτοξεύει κανείς τέτοιου είδους ειρωνικά σχόλια στον βασιλιά της ειρωνείας, στον άρχοντα της χλεύης, μία από τις πιο φαρμακερές πένες της Βρετανίας. Βέβαια ο Morrissey πήρε την καλύτερη εκδίκηση από τη στιγμή που ακόμη μας απασχολεί με τα καμώματα του ενώ οι Frankies επέστρεψαν γρήγορα από εκεί που ήρθαν. Οσο για τον άλλο της παρέας, τον Johnny Marr, ακούμε από καιρό σε καιρό νέα του με τους Electronic

αλλά και τις σπάνιες πλέον session δουλειές του. Τέλος, τους υπόλοιπους δύο της παρέας, τον Andy Rourke και τον Mike Joyce, τους συναντήσαμε σε μια αίθουσα δικαστηρίου μαζί με τους δύο προαναφερθέντες [η χειρότερη επανασύνδεση των Smiths πον θα μπορούσαμε να δούμε], από την οποία αποχώρησαν ανταλλάσσοντας ξανά σκληρούς χαρακτηρισμούς και στην περίπτωση του Joyce, ένα εκατομμύριο λίρες περισσότερες στην τσέπη από δεδουλευμένα που του οφείλονταν από άδικα συμβόλαια. Η υπόθεση της διάλυσης των Smiths όσο την σκαλίζεις βρωμάει και παρ' ότι κάναμε καλά που την θυμηθήκαμε, καλά επίσης θα κάνουμε και να την ξεχάσουμε. Ας επιστρέψουμε λοιπόν στη δισκογραφία τους και ας προσπαθήσουμε για πολλοστή φορά να ανακαλύψουμε τι ακριβώς είναι αυτό που την κάνει τόσο μαγική και αξεπέραστη. Μανος Μπουρας