Blaxploitation: Μια λεξη που δεν Μεταφραζεται

Σεπτεμβρίου 16, 2014

Blaxploitation: Μια λεξη που δεν Μεταφραζεται

Έτσι ονομάζονται οι ταινίες που έγιναν τη δεκαετία του 70 από μαύρους παραγωγούς/σεναριογράφους/σκηνοθέτες/πρωταγωνιστές/συνθέτες και απευθύνονταν αποκλειστικά στο μαύρο κοινό. Η ονομασία τους αυτή δε δήλωνε κατ' ανάγκη τον χαρακτήρα εκμετάλλευσης που είχαν, αλλά κυρίως το ότι ήταν ταινίες σύμφωνα με την κατασκευαστική παράδοση και αισθητική λειτουργία των explotation φιλμ της δεκαετίας του '60.

Τα blaxploitation φιλμ είναι ένα ιδιαίτερα ξεχωριστό κινηματογραφικό είδος (όπως ήταν οι ταινίες κουνγκ φου), το οποίο πρόσφερε βία, διασκέδαση και σεξ επί της οθόνης, έχοντας ως ήρωα -αρκετές φορές και ηρωίδα- έναν πολύ «κακό-κακό» μαύρο ντετέκτιβ/μάγκα/νταβατζή/έμπορο ναρκωτικών, ο οποίος πλάκωνε στο ξύλο τους κακούς λευκούς και την... ανυπάκουη γκόμενά του.

Ταινίες, λοιπόν, γεμάτες στερεότυπα και καρικατούρες ως χαρακτήρες, φτηνές και δευτέρας αισθητικής διαλογής (άφρο κουρέματα, πολύχρωμα ρούχα, ψηλοτάκουνα παπούτσια, μυώδη κορμιά κτλ.), βίαιες και αστείες, οι οποίες εν τούτοις ήταν προϊόν μιας γνήσιας ανάγκης του μαύρου πληθυσμού να βρει τη δική του φτηνή διασκέδαση, αλλά και την ικανοποίηση της αταβιστικής υπερηφάνειας που δεν του κάλυπταν οι αναγνωρισμένοι αλλά μετριοπαθείς μαύροι σταρ (Σίντνεϊ Πουατιέ, Μπιλ Κόσμπι και Ρίτσαρντ Πράιορ). Οι ταινίες αυτές ήταν άμεσα συνδεδεμένες με τους μαύρους μουσικούς της soul και funk εκείνης της περιόδου, μια που η επιτυχία των ταινιών σήμαινε και επιτυχία του μουσικού θέματος , του τραγουδιού ή του soundtrack που τη συνόδευε.

Πρώτος και κορυφαίος σε αυτή τη μεγάλη λίστα ο Issac Hayes με το οσκαρικό "Theme From Shaft" που έγραψε για το πλέον γνωστό φιλμ του είδους, το "Shaft" (71). Ο Hayes ,μάλιστα συνέχισε να δουλεύει στα Sexploitation φιλμ γράφοντας σκορ και πρωταγωνιστώντας συνάμα "Three Tough Guys", "Truck Turner" . Ένας άλλος μεγάλος μαύρος μουσικός, ο Curtis Mayfieid, εμπνεύστηκε από τo "Superfly" ('72) για να γράψει το αριστουργηματικό ομώνυμο άλμπουμ του, ενώ οι Osibisa υπέγραψαν το σκορ της συνέχειας "Superfly TNT". Ουρά έκαναν - απ' ό,τι τουλάχιστον μαρτυρούν τα στοιχειά – οι

μαύροι καλλιτέχνες των χρόνων εκείνων για να υπογράφουν μια τέτοια ταινία. Έτσι, οι Four Tops έγραψαν το θέμα του "Shaft In Africa" ('74), ο Allen Toussaint του "Black Samson" ('74) οι Impresion το "Three The Hard Way" ('74), ο Joe Simon το "Cleopatra Jones" ('73), ο Willie Hutch το "Foxy Brown" και The Mack" ενώ ο μεν Marvin Gaye έγραφε το αγαπημένο του άλμπουμ για το "Trouble Man" ('72), ο δε James Brown έγραψε τραγούδια για το "Black Caesar" ('72)"Slaughter's Big Rip Off" ('73) κ.α.

Τελος για τη σπερματική ταινία του είδους , το "Sweet Sweetback's Baadassss Song" ('71) του Μελβιν Βαν Πιμπλις αξίζει να αναφέρουμε ότι στη μουσική συνεργάστηκαν οι νεαροί τότε Earth, Wind & Fire.

Με το τέλος των 70's το είδος αυτό έσβησε και μαζί με αυτό και οι πρωταγωνιστές του (Τζιμ Μπράουν, Φρεντ Γουίλιαμσον, Αντώνιο Φάργκας, Παμ Γκρίερ), οι οποίοι επιβίωσαν στα επόμενα χρόνια παίζοντας δεύτερους ρόλους. Τη δεκαετία του '90 όμως παρατηρήθηκε μια αναζωογόνηση του είδους, υπεύθυνος της οποίας ήταν βασικά ο Μάριο Βαν Πιμπλς (γιος του Μέλβιν) και οι ταινίες του "New Jack City" ('91), με πρωταγωνιστή τον Ice T και

"Panther" ('95), αλλά και ο Κουέντιν Ταραντίνο με το "Jackie Brown" (στο οποίο πρωταγωνιστούσε n Παμ Γκρίερ). Δίπλα σε αυτά αξίζει επίσης να αναφερθούν το νοσταλγικό 'Original Gangstas" ('90) και κυρίως, η απολαυστική παρωδία του Κίνεν Άιβορι Γουόγιανς "I'm Gonna Get You, Sucka" ('88) με τη παρουσία Βετεράνων του είδους και τον Isaac Hayes να συμμετέχει ως ηθοποιός και όχι στο σάουντρακ. Ακομα και ο Prince εμφανίζεται στο φιλμ "J.D's Revenge" ('76) να τραγουδά το "I Will Never Let You Go".